شناسایی و اولویت بندي روند هاي فناوري شکل دهنده به فرصت هاي کارآفرینی در حوزه منابع انسانی ایران

چکیده
رشد سازمان ها موجب شده است تا حوزه منابع انسانی به یکی از کلیدي ترین ساختارهاي کسب وکار تبدیل شود. تحولات
روز افزون فناوري نیز تأثیرات عمیقی بر فرآیندهاي مدیریت منابع انسانی دارد به طوري که منابع انسانی در حال تبدیل
شدن به یک زمینه مبتنی بر فناوري است. این تغییرات فناوري ها، نوید دهنده شکل گیري فرصتهاي ارائه خدمات و
محصولاتی نوین است. لذا پژوهش حاضر با بکارگیري روشهاي آینده نگاري به دنبال شناسایی و اولویت بندي مهمترین
روندهاي فناوري است که طی ۲ تا ۵ سال آینده در ایران میتوانند موجب شکلگیري فرصتهاي کارآفرینی شوند. براي
این منظور ابتدا با مطالعه کتابخانهاي منابع و گزارشهاي معتبر علمی ۱۷ روند فناوري شناسایی شدند. سپس در گام
دوم با هدف اولویت بندي این روندها از پرسشنامه خبرگان استفاده گردید و داده هاي لازم جمعآوري و تحلیل شد. نتایج
نشان میدهد که فناوري هاي رایانش ابري و پلتفرم هاي ابري، هوش مصنوعی، مجازي سازي و پلتفرم هاي دیجیتال، کلان
دادهها، اتوماسیون و هایپراتوماسیون بیشترین تاثیر را بر شکلگیري فرصتهاي کارآفرینی در آینده نزدیک خواهند داشت.

۱ مقدمه
اصطلاح مدیریت منابع انسانی در اواخر دهه ۱۹۷۰ توسعه یافت. قبل از آن، مدیریت منابع انسانی به عنوان مدیریت پرسنل
شناخته می شد، که بیشتر به مسائل حقوق و دستمزد و ورود و خروج کارکنان میپرداخت و پس از آن به فرآیند استخدام و
آموزش کارکنان نیز توسعه یافت (توبی، روتیک، و کورگات، ۲۰۱۵). همانطور که شارما و راماچاندران (۲۰۱۹) توضیح می دهد،
«حرکت به سمت آنچه که امروزه به عنوان مدیریت منابع انسانی شناخته می شود، در پاسخ به تعدادي تغییرات محیطی از جمله
عوامل سیاسی، اجتماعی، اقتصادي و فناوري بوده است» که در میان آنها فناوري تأثیر عمیقی بر فرآیندهاي مدیریت منابع
انسانی داشته و این فرآیندها را به مسیرهاي کاملاً جدیدي هدایت کرده است. در واقع امروزه مدیریت منابع انسانی در حال
تبدیل شدن به یک حرفه مبتنی بر فناوري است (جانسون و گوانتال، ۲۰۲۱) و فناوري باعث اصلاح بسیاري از فرآیندها از جمله
برنامه ریزي، استخدام، گزینش، مدیریت عملکرد، گردشکار و پاداشدهی به منابع انسانی شده است.
امروزه اغلب سازمانهاي بزرگ از سیستم هاي استخدام مبتنی بر وب استفاده می کنند و برنامه هاي آموزشی خود را به صورت
مجازي پیگیري می نمایند. این سیستم هاي جدید متخصصان حوزه منابع انسانی را قادر ساخته است خدمات بهتري به تمامی
ذي نفعان خود ازجمله متقاضیان کار، کارمندان و مدیران ارائه دهند و فشار کار اداري در این حوزه را کاهش داده است. سیستم هاي
» شناخته می شوند و متخصصان را قادر به مدیریت فرآیندها و ۲ مذکور معمولا به عنوان «سیستم هاي مدیریت منابع انسانی
اطلاعات میسازند. در سال ،۲۰۱۷ منابع انسانی شاهد تغییرات زیادي در نحوه مدیریت مسائل مربوط به فرهنگ و عملکرد در
شرکت ها بود و در سال ۲۰۱۸ تمرکز بر فناوري شکل گرفت که چگونه می توان از فناوري براي پیدا کردن نیروي انسانی، ارتباطات

بین نیروها، مشارکت آنها در امور شرکت و حتی جایگزین کردن آنها استفاده نمود. تحول دیجیتال منابع انسانی موضوع داغ
بسیاري از متخصصان منابع انسانی است زیرا فناوري دیجیتال پتانسیل و توانایی تغییر منابع انسانی را دارد (ورلیندن، ۲۰۲۱).
«عصر دیجیتال» یا «انقلاب صنعتی چهارم» همان انقلاب فناوري است که به تغییرات اساسی مانند رسانه هاي اجتماعی، محاسبات
ابري، تجزیه و تحلیل دادهها و تلفن همراه در مسیر تجارت اشاره شده است که آن ها بر منابع انسانی نیز تأثیر گذاشته اند. بیشتر،
سیستم هاي جدید منابع انسانی خدمات تحلیلی و مدیریتی پیش بینی کننده را ارائه می کنند که قبلاً در فناوري دیده نشده بود
(وادیل، ۲۰۲۰).
در واقع دنیاي فناوري امروزه چنان در حال تغییر است که اطلاع از این تغییرها، هماهنگی و پاسخ مناسب و به موقع به
آنها، یکی از مهمترین دغدغده هاي سازمان هاي مختلف شده است (میرشاه ولایتی و نظري زاده، ۱۳۹۸). سازمان ها بر اساس
این نیازهاي بالاي بازار رقابتی معمولا به دنبال راهکارهاي جدید هستند که می توانند آنها را از رقباي خود متمایز کند. به همین
دلیل منابع انسانی تبدیل به عاملی اساسی براي سازمان ها رسیدن به اهداف شده است (یوسف و لوتانز، ۲۰۰۴). فناوري منابع
انسانی تا پیش از سال ۲۰۲۱ بیشتر در پشت پرده فعالیت می کرد اما از سال ۲۰۲۱ به مرکز منتقل شده است. تغییر و تحولات
فناوري منجر به شکلگیري فرصت هاي کارآفرینانه براي توسعه خدمات و محصولات در حوزه منابع انسانی شده است و
کسب وکارها و سرمایهگذاران خطرپذیر طی سال هاي اخیر به طور بیسابقه اي در پلتفرمها و برنامه هاي منابع انسانی سرمایهگذاري
می کنند (سم بلوم، ۲۰۲۲). لذا یکی از مهمترین مسائلی که کارآفرینان و سرمایه گذاران حوزه منابع انسانی به دنبال آن هستند،
شناسایی روندهاي فناوري است که می تواند موجب شکل گیري فرصت هاي کارآفرینی به عنوان قلب کسب وکار شوند تا درك
درستی از تحولات این حوزه به دست آورند و با آگاهی از این تغییرات کسبوکارها را توسعه دهند (جانسون و گوئتال، ۲۰۱۱).
فرصت هاي کارآفرینی موقعیت هایی هستند که در آن کالاها، خدمات، مواد خام و فرآیندهاي سازماندهی جدید میتوانند با
قیمتی بیشتر از هزینه تولیدشان معرفی و فروخته شوند (شین و ونکاتارامن، ۲۰۰۰؛ شین، ۲۰۱۲). فرصت کارآفرینی، تمایل
تقاضاي بازار براي تبدیل شدن به سود از طریق معرفی محصولات یا خدمات جدید است (راموگلو، گارتنر و تسانگ، ۲۰۲۰).
تشخیص فرصت به عنوان یکی از مهمترین تواناییهاي کارآفرینان موفق شناخته شده است (مورنو، ۲۰۰۶). کوربت (۲۰۰۷)
تشخیص فرصت را بهعنوان توانایی شناخت یک ایده خوب و انتقال آن به کسب وکار به گونه اي که ارزشافزوده و درآمد تولید
کند، تعریف کرده است (کوربت، ۲۰۰۷). معمولاً این وضعیت در اثر تغییرات محیطی شامل تغییر و تحولات فناوري، اجتماعی و
، ۲۰۱۶). آینده نگاري روشـی کـارا براي شناسایی ۳ جمعیتی، سیاسی و مقرراتی ایجاد می شود (جورج، پریدا، لاهتی و وینسنت
فرصت هاي کارآفرینی اسـت (کاستورنا و همکاران، ۲۰۱۳). در واقع آینده نگاري ابزاري براي بررسی امکان پذیري هاي فناوري و
تجاري سازي آن در آینده جهـت ارائه محصول یا خدمات مبتنی بر نیازهاي آتی مشتریان است. کسب وکارهایی که دچـار فـقـدان
آیندهنگري هستند، رویکردي ناقص از واقعیت دارند (داویدسون، ۲۰۱۷). طراحی سیستمی براي نظارت بر تغییرات فناورانه بر
اساس پیش بینی و بینش آینده میتواند به شناسایی فرصت هاي کارآفرینی کمک کند (مورتارا و همکاران، ۲۰۰۹). آینده نگاري
شرکتی به شناسایی و ارزیابی زودهنگام فرصت ها و ریسکها کمک می کند و درنتیجه در مدیریت نوآوري، راهبردهاي کسب و
کار و سرمایهگذاري مشارکت دارد (راف، ۲۰۰۶). لذا براي ورود به بازارهاي جدید، استفاده از ظرفیت هاي آیندهنگاري براي کاهش
ابهامات موجود، شناخت و ارزیابی شرایط ورود به این بازارها، آگاهی از فرصتهاي موجود و عوامل مؤثر بر نحوه ورود به بازار
می توانند کاربردي باشند (دادهخواه، بیات، ترکی، ابراهیمی و فضلی، ۲۰۱۸). در این پژوهش ما به دنبال آن هستیم که با کمک
ابزارهاي آیندهنگاري، مهمترین روندهاي فناوري موثر بر حوزه منابع انسانی ایران را که منجر به شکل گیري فرصتهاي کارآفرینی
در این حوزه طی ۲ تا ۵ سال آینده می شود شناسایی و آشکار نماییم.